„Hańba” i „Orestes”, „Beniowski” i „Ku Klux Klan. W krainie miłość”. Będzie antyk, klasyka literatury polskiej i elementy reportażu. Znajdzie się także coś dla miłośników języka Doroty Masłowskiej i nowych technologii. 19 listopada w Rzeszowie rusza 5. Festiwal Nowego Teatru.
Mały jubileusz, a w tle wielka tragedia – taka będzie tegoroczna 5. edycja Festiwalu Noego Teatru – 57. Rzeszowskich Spotkań Teatralnych, które pierwszy raz odbędą się w Teatrze im. W. Siemaszkowej bez dyrektor programowej Joanny Puzyny-Chojki tragicznie zmarłej pod koniec czerwca na Bałkanach. Festiwal w tym roku odbędzie się w dniach 19-24 listopada.
FNT powstał z potrzeby wskazywania i definiowania najważniejszych przemian, jakim podlega współczesny dramat i teatr, odpowiadając na procesy społeczno-kulturowe, za które odpowiedzialna jest ekspansja technologii cyfrowych.
– Dr Joanna Puzyna-Chojka tworzyła program FNT, jego idee, które wspólnie realizowaliśmy, tworząc repertuar tych pięciu edycji. Tegoroczny festiwal jest ważnym momentem w życiu teatralnym, ponieważ Joannę wówczas jeszcze Chojkę, zaprosiłem do teatru w Opolu, gdy była jeszcze młodym teatrologiem. To była połowa lat 90. – wspomina Jan Nowara, dyrektor „Siemaszki” i FNT.
Jak doszło do spotkania?
– Znakomite pióro, analityczny umysł i wielka pasja do nowej literatury – taka była Joanna. Ja z kolei byłem wychowany na Festiwalu Klasyki Polskiej i uwielbiałem arcydzieła. Weszliśmy w intensywny dialog, będący często gorącym sporem o to, co jest wartością w teatrze, co prowadziło do interesujących zderzeń tego, co jest nowością, a co klasyką, co jest rzeczywistością, a co piękna fikcja literacką – dodaje Nowara.
Śmierć Joanny Puzyny-Chojki zbiegła się w czasie, gdy ona wraz z Janem Nowarą zaczęli zastanawiać się nad formułą FNT, ponieważ tegoroczna edycja zamyka pewien pięcioletni cykl, czego odzwierciedleniem jest także program.
– Ten festiwal to mój wybór repertuarowy, ale to podsumowanie różnych wątków, które pojawiały się na nim przez pięć lat. Wszystkie wybrane pozycje są zarekomendowane jeszcze przez Joannę, ponieważ już mieliśmy zestaw spektakli ustalony, a ja z tego zestawu wybierałem – wyjaśnia Jan Nowara.
– W programie znajdziemy m.in. „Orestesa”, który już u nas miał być, ale z powodu choroby aktora nie przyjechali, a także klasyką polską w postaci „Beniowskiego”. Podczas festiwalu odbędzie się także panel dyskusyjny teatrologów i krytyków, który będzie poświęcony nowemu teatrowi – jaka jest jego przeszłość, dorobek, jakie są jego perspektywy – dodaje.
Na początek „Beniowski”
Ta niezwykła uczta teatralna, która rok w rok przyciąga tłumy rozpocznie się w poniedziałek (19 listopada) o 18:45 wernisażem wystawy plakatów Elham Hemmat. Następnie goście przejdą na Dużą Scenę, aby zobaczyć „Beniowskiego. Balladę bez bohatera” wg Juliusza Słowackiego w reżyserii Małgorzaty Warsickiej z Teatru Nowego w Poznaniu.
Witold Mrozek o tym spektaklu pisał tak: „Beniowski” jest najdowcipniejszym utworem polskiego romantyzmu. To pełna zwrotów akcji i przeskoków w czasie i przestrzeni opowieść o tytułowym szlacheckim awanturniku, pyszałku i asekuranckim birbancie. Ucieczka przed długami, wojenne perypetie i nuda prowadzą antybohatera przez step i Krym, aż na Madagaskar”.
Bilety w cenie 10 zł można kupić w kasie teatru. Po przygodach „polskiego Don Kichota” na widzów czekają także rozmowy o teatrze oraz koncert w Parole Art Bistro. Taki scenariusz po spektaklu przewidziano na każdy dzień poza czwartkiem i sobotą.
Wtorek (20 listopada) rozpocznie się od kobiet, a w zasadzie tych, które mają apetyt na Szekspira. Dlaczego? Bo o godz. 17:00 rozpocznie się czytanie performatywne o przewrotnym tytule „(Kobiet) Apetyt na Szekspira” wg Olivii Negrean w reżyserii Magdaleny Mosteanu.
Sztuka jest o kobietach i o historiach, jakie mają do opowiedzenia, ich pragnieniach i ambicjach, ich relacjach z mężczyznami. Widowisko skonstruowane jest wokół postaci szekspirowskich i ich (przeważnie tragicznych) losów.
Negrean spośród wszystkich postaci Szekspira wybiera sześć kobiet: Emilię, Lady Makbet, Ofelię, Imogen, Lady Anne oraz Isabellę i umiejscawia akcję w kuchni – miejscu, gdzie w rytmie gotowania, bohaterki odsłaniają doświadczenie za doświadczeniem po to, by przy obowiązkowej lampce wina zaangażować nas w dyskusję o losach kobiet. Bilety w cenie 5 zł można kupić w kasie teatru.
Pokażą, jak rodzi się faszyzm
O 19:00 z kolei będzie czekać na widzów „Ku Klux Klan. W krainie miłości wg Katarzyny Surmiak-Domańskiej” w reżyserii Macieja Podstawny z teatru Nowego w Zabrzu.
Maciej Podstawny pokazuje mechanizmy rodzenia się faszyzmu, udowadnia niemal fizycznie, że każdy z nas ma rasistowskie predyspozycje. Boimy się przecież tych innych, bronimy się przed zagrożeniami płynącymi z zewnątrz, chcemy, by świat pozostał taki, jaki był dotąd.
Wystarczy sprytna manipulacja politycznych graczy, by za tymi postulatami ujawniły się kolejne, moralnie wątpliwe i odrażające. Dlatego tak naprawdę ten spektakl nie opowiada o Ameryce, on opowiada o Środkowej Europie. Sztuka powstała na bazie materiału reporterskiego. Bilety w cenie 10 zł można kupić kasie teatru.
Środowy (21 listopada) wieczór rozpocznie się od sztuki antycznej. O 19:00 zobaczymy „Orestesa” wg Eurypidesa, reżyserii Michała Zadaray z Centralnego Warszawa w Warszawie. Bilety w cenie 10 zł w kasie teatru.
Czy wolno zabić, aby uwolnić od złych rządów?
Elektra i Orestes zamordowali swoją matkę, królową. Ich motywacją była chęć odwetu, ale ich czyn wtrąca kraj w kryzys polityczny. Zostają skazani na karę śmierci. Walcząc o sprawiedliwość, zaczynają zabijać niewinnych ludzi.
Centrala wystawiała tę opowieść w Zachęcie, miejscu politycznego morderstwa popełnionego na prezydencie Narutowiczu. Czy wolno popełnić zbrodnię, by wyzwolić państwo od złych rządów? Odpowiedź na to znajdziecie w spektaklu muzycznym, który traktuje o tym, jak mordercy czekają na wyrok.
O otchłani zhańbienia
„Hańbą” dla „Siemaszki” będzie czwartek (22 listopada) o godz. 19:00. Sztukę Coetzee’go wyreżyseruje Marcin Wierzchowski, a zagrają aktorzy z Teatru Ludowego w Krakowie. Bilety za 10 zł.
Człowiek zhańbiony to człowiek, który utracił coś, czego nie da się odzyskać. Jest jak trędowaty, jego hańba może zarazić tych, których dotknie. Zagłębiając się w powieść Coetzee’go i stawiając kolejne pytania, odkrywamy niewygodne prawdy, które prowadzą do coraz trudniejszych pytań.
O winę, o wstyd, o samotność, o naturę nienawiści i przemocy, o mężczyzn, o kobiety. Ale Coetzee nie udziela odpowiedzi, tylko z ironicznym uśmiechem podsuwa nam kolejne obrazy, kolejne sceny i kolejne przemilczenia, prowadząc coraz głębiej w otchłań hańby.
Spektakl Puzyny – Chojki
Piątek (23 listopada) będzie intensywny. Pierwszy spektakl zobaczymy już o 15:00. Będzie to „Coś w rodzaju gniewu”, do którego tekst przygotowała Joanna Puzyna-Chojka. W roli aktorów zobaczymy młodych teatrologów i ich kolegów, którzy kryją się pod szyldem Teatru nieugiętych.
Spektakl zrodził się z doświadczenia frustracji jako podstawowego sposobu przeżywania świata, złączonego z potrzebą przywrócenia uczuć buntu i niezgody na zakłamanie. Ich brak – szczególnie dotkliwy w młodym pokoleniu – zmienia nasze społeczeństwo dobrobytu w bezideową, manipulowaną przez polityków i media „wspólnotę konsumentów”. Opiekunką zespołu była tragicznie zmarła dyrektor programowa FNT. Bilety w cenie 5 zł.
Godzinę później, bo o 16:00, na miłośników teatru czeka panel dyskusyjny „NOWY TEATR – kondycja, idee, perspektywy”. Wezmą w nim udział badacze teatru oraz krytycy: prof. dr hab. Zbigniew Majchrowski (Uniwersytet Gdański), dr hab., prof. UAM Joanna Ostrowska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), a także: dr Barbara Świąder-Puchowska (UG), Katarzyna Waligóra („Didaskalia”), dr Patryk Kencki („Pamiętnik Teatralny”, portal Teatrologia.info), Kalina Zalewska („Teatr”), Jacek Sieradzki („Dialog”), Tomasz Domagała (portal DOMAGAŁAsięKULTURY, Polskie Radio).
O polsko-ukraińskich relacjach z prawdziwą Ukrainką
Po dawce intelektualnych rozważań na temat teatru o 19:00 będzie czekał na nas na Dużej Scenie spektakl, który rzeszowska publiczność już zna. Chodzi oczywiście o „Lwów nie oddamy!” w reżyserii Katarzyny Szyngiery, spektakl, który wykorzystując elementy reporterskie i Oksanę Czerkaszyne – ukraińską aktorkę, która gra prawdziwą Ukrainkę, opowiadając swoją historie.
„Lwów…” to opowieść o pragnieniach, pewnych stereotypach, o zaszłościach historycznych naszych pradziadów, na które my współcześni nie mamy wpływu. To opowieść z elementami polityki, która bawi nas, gdy siedzimy w teatralnym fotelu, choć komiczna sytuacja obnaża ksenofobię ważnego polskiego urzędnika państwowego.Bilety cenie 10 zł.
FNT zakończy się w sobotę (24 listopada). W tym dniu na pierwszy ogień o 17:00 pójdzie czytanie performatywne „Veni, Vidi, VR” w reżyserii Martyny Łyko.
– Technologia przenosi odbiorcę w kreowany świat, ale staje się jednocześnie narzędziem dramaturgicznym. Nowe doświadczenie splotu zdarzeń i emocji rodzi tekst, który pisze się na naszych oczach i z naszym udziałem – wyjaśnia Martyna Łyko.
– „Veni Vidi Vr” to pierwsza interwencja Sceny Nowej Dramaturgii – dodaje. Bilety na performance w cenie 5 zł.
„Kochanie, zabiłam nasze koty”
Z kolei o 19:00 czekać na nas będzie sztuka, która powstała w oparciu o genialną powieść Doroty Masłowskiej „Kochanie, zabiłam nasze koty” w reżyserii Rafała Dziwisza. W sztuce zobaczymy aktorów z Akademii Sztuk Teatralnych im. St. Wyspiańskiego w Krakowie.
Sześcioro studentów specjalności wokalno-aktorskiej, wspomaganych przez grający na żywo band, przez niemal dwie godziny spektaklu ukażą młodych ludzi w przestrzeni wielkiego miasta, poszukujących prawdziwego kontaktu, przyjaźni, miłości, samych siebie.
Pomoże im w tym niepowtarzalny język Doroty Masłowskiej i oryginalna muzyka Dawida Suleja Rudnickiego. Bilety w cenie 10 zł.
Zakończenie festiwalu zaplanowano na 20:30.
PROGRAM 5. FESTIWALU NOWEGO TEATRU – 57. RZESZOWSKICH SPOTKAŃ TEATRALNYCH:
Poniedziałek (19 listopada)
– godz. 18.45 Wernisaż wystawy plakatów Elham Hemmat /Foyer
– godz. 19.00 Beniowski. Ballada bez bohatera wg Juliusza Słowackiego, reż. Małgorzata Warsicka, Teatr Nowy w Poznaniu, 90 min. /Duża Scena – wstęp 10 zł
– godz. 20.45 Rozmowy o teatrze /Foyer
– godz. 21.45 Koncert /Parole Art Bistro
Wtorek (20 listopada)
– godz.17.00 (Kobiet) Apetyt na Szekspira wg Olivii Negrean czytanie performatywne /Mała Scena – – wstęp 5 zł
– godz.19.00 Ku Klux Klan. W krainie miłości wg Katarzyny Surmiak-Domańskiej, reż. Maciej Podstawny, Teatr Nowy w Zabrzu, (135 min, 1 p.) /Duża Scena – wstęp 10 zł
– godz. 21.30 Rozmowy o teatrze /Foyer
– godz.22.00 Koncert /Parole Art Bistro
Środa (21 listopada)
– godz.19.00 Orestes wg Eurypidesa, reż. Michał Zadara, Centrala Warszawa w Warszawie (105 min) /Duża Scena – wstęp 10 zł
– godz.21.00 Rozmowy o teatrze /Foyer
– godz.22.00 Koncert /Parole Art Bistro
Czwartek (22 listopada)
– godz. 19.00 Hańba wg J.M. Coetzee’go, reż. Michał Wierzchowski, Teatr Ludowy w Krakowie (120 min) /Duża Scena – wstęp 10 zł
– godz. 21.15 Rozmowy o teatrze /Foyer
Piątek (23 listopada)
– godz. 15.00 Coś w rodzaju gniewu reż. zespół Teatru nieUGiętych Uniwersytetu Gdańskiego (ok. 40 min) /Szajna Galeria – wstęp 5 zł
– godz.16.00 panel Nowy teatr – kondycja, idee, perspektywy/Szajna Galeria – wstęp 5 zł
– godz.19.00 Lwów nie oddamy reż. Katarzyny Szyngiery, Marcina Napiórkowskiego i Mirosława Wlekłego, reż. Katarzyna Szyngiera, Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie (100 min) /Duża Scena – wstęp 10 zł
– godz. 21.00 Rozmowy o teatrze /Foyer
– godz. 22.00 Koncert /Parole Art Bistro
Sobota (24 listopada)
– godz. 17.00 Veni Vidi VR performance reż. Martyna Łyko /Mała Scena – wstęp 5 zł
– godz. 19.00 Kochanie, zabiłam nasze koty Doroty Masłowskiej, reż. Rafał Dziwisz, Akademia Sztuk Teatralnych im. St. Wyspiańskiego w Krakowie (90 min) /Duża Scena – wstep 10 zł
– godz. 20.30 Zakończenie Festiwalu /Foyer
