Archeolodzy z Uniwersytetu Rzeszowskiego dokonali sensacyjnego odkrycia w Orłach k. Przemyśla. Znaleźli pozostałości eneolitycznej osady z okresu 3650-3350 lat przed naszą erą. Dodatkowo natrafili na średniowieczne cmentarzysko z XI-XII wieku.
Wykopaliska w Orłach prowadzi dr Dariusz Król z zespołem naukowców z Instytutu Archeologii UR. To już trzeci sezon badań na tym stanowisku archeologicznym. Badacze wykorzystali wcześniejsze pomiary geofizyczne, które pomogły precyzyjnie wytypować odpowiednie tereny do wykopów.
Kilkanaście jam pełnych skarbów
Głównym odkryciem są pozostałości osady kultury pucharów lejkowatych na Wysoczyźnie Kańczuckiej. Archeolodzy odkryli kilkanaście jam gospodarczych wypełnionych cennymi zabytkami. W ziemi leżały fragmenty naczyń ceramicznych – pucharów, amfor i charakterystycznych flasz z kryzą.
Oprócz ceramiki naukowcy znaleźli narzędzia krzemienne, kamienne żarna oraz szczątki zwierzęce. Te artefakty pozwalają zrozumieć, jak żyli mieszkańcy sprzed ponad pięciu tysięcy lat.
– Tegoroczne badania pozwoliły nam nie tylko zidentyfikować cenne zabytki, ale także odtworzyć elementy organizacji przestrzennej eneolitycznego osiedla datowanego na ok. 3650-3350 p.n.e. Ustaliliśmy prawdopodobne miejsce jednej z chat i jej zaplecza gospodarczego – mówi dr Dariusz Król.
Średniowieczni mieszkańcy
Podczas wykopów archeolodzy natrafili też na pięć średniowiecznych pochówków szkieletowych. Zmarli mężczyźni i kobiety zostali pochowani w prostych jamach grobowych, ułożeni na osi wschód-zachód według chrześcijańskiej tradycji.
– Nie było to dla nas zaskoczenie. Już w 2023 r. odkryliśmy pierwsze średniowieczne groby, więc wiedzieliśmy, że możemy trafić na tego typu znaleziska – przyznaje kierownik badań.
Odkrycia pokazują, że Orła były miejscem zasiedlonym przez wieki. Najpierw żyła tu społeczność rolnicza epoki kamienia, a tysiące lat później średniowieczni mieszkańcy wybrali te same tereny.
Badania dawnego środowiska
Równolegle z wykopaliska w Orłach prowadzone są interdyscyplinarne analizy paleośrodowiskowe. Współpracuje w tym zespół dr hab. Jakuba Niebieszczańskiego, prof. UAM z Poznania. Naukowcy wykonali serie odwiertów i pobrali rdzenie osadów z okolicy eneolitycznych osad.
Analizy pozwolą odtworzyć dawne warunki klimatyczne i przyrodnicze. Badacze dowiedzą się, jakie rośliny rosły w okolicy pradawnej osady i jak wyglądał krajobraz sprzed 5,5 tysiąca lat.
– To interdyscyplinarne podejście pozwala nam łączyć dane archeologiczne i środowiskowe, dając pełniejszy obraz życia sprzed 5,5 tysiąca lat – podkreśla dr Król.
Finansowanie z różnych źródeł
Badania realizowane są w ramach projektu „Impulsy zewnętrzne, zmiany wewnętrzne: społeczności kultury pucharów lejkowatych na Wysoczyźnie Kańczuckiej w IV tysiącleciu p.n.e.”. Program prowadzony jest w pierwszej edycji Programu Rozwoju Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu Rzeszowskiego, który ogłosił rektor prof. Adam Reich.
Wykopaliska otrzymały również współfinansowanie od Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Przemyślu. Wsparcie instytucji pokazuje wagę odkryć dla poznania historii Podkarpacia.
(rem)
Czytaj więcej:
Nietypowe znalezisko w jednym z podkarpackich nadleśnictw. Ziemia skrywała… starą młocarnię
Czytasz Rzeszów News? Twoje wsparcie pozwoli nam działać sprawniej.
