Bezpilotażowa nowelizacja przepisów dotyczących segregacji tekstyliów wywołała ogólnopolski kryzys. Polski Czerwony Krzyż (PCK) w Rzeszowie twierdzi, że na razie nie planuje wycofywać kontenerów z miasta. Jednak jakość wrzucanych do nich ubrań spadła dramatycznie.
Obowiązująca zmiana legislacyjna, która nakłada na mieszkańców obowiązek oddawania tekstyliów do Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK), zamiast do kontenerów na odpady zmieszane, doprowadziła do dramatycznego spadku jakości ubrań trafiających do kontenerów stojących na ulicach polskich miast. Dotyczy to również Rzeszowa, ale sytuacja w niektórych mniejszych ośrodkach Podkarpacia jest jeszcze gorsza.
Przestało się opłacać
Zarówno PCK, jak i firma Wtórpol, która do niedawna była głównym partnerem organizacji w zbiórce odzieży, zauważają, że nowe regulacje, wprowadzone bez okresu pilotażowego, obciążyły system recyklingu.
W efekcie ludzie masowo wrzucają do pojemników na odzież używaną rzeczy, które nie nadają się do ponownego użycia. Zamiast wywozić je do PSZOK-ów, wybierają łatwiejszą, choć nieprawidłową ścieżkę.
Sytuację w skali Polski tłumaczy rzecznik firmy Wtórpol, Mateusz Bolechowski, „przyczyną, mówiąc wprost, było to, że nasza wieloletnia, wspólna działalność w ostatnim czasie stała się, niestety, nieopłacalna”. Wtórpol, który odpowiadał za logistykę i sprzedaż tekstyliów na skalę ogólnopolską, rozwiązał umowę z PCK, ponieważ zyski z recyklingu i ponownego wykorzystania ubrań w dobrym stanie przestały pokrywać koszty utylizacji odpadów najgorszej jakości.
Kontenery PCK przyjmowały 70 tys. ton odzieży
Agnieszka Supińska, z Polskiego Czerwonego Krzyża, powiedziała, że do 28 tysięcy kontenerów PCK rozmieszczonych na terenie całego kraju co roku trafiało ok. 70 tys. ton odzieży.
– Dotychczas część zebranych tekstyliów była przekazywana bezpośrednio osobom potrzebującym przez lokalne oddziały PCK, natomiast pozostała część trafiała do naszego partnera – firmy Wtórpol.
Jak wynika z informacji przekazanych przez firmę, w ostatnich miesiącach znacząco zmniejszył się udział ubrań nadających się do ponownego wykorzystania, a proporcjonalnie wzrosła ilość odpadów tekstylnych. Wtórpol zdecydował się rozwiązać umowę z PCK a organizacja zaczęła wycofywać swoje kontenery z polskich miast.
PCK w Rzeszowie nadal działa, ale jak długo?
Jak powiedział Rzeszów News Sławomir Stefański, wiceprezes Zarządu Podkarpackiego Oddziału Rejonowego PCK w Rzeszowie, organizacja nadal działa w Rzeszowie i nie usuwa pojemników z ulic i osiedli.
PCK w Rzeszowie, w odróżnieniu od oddziału warszawskiego, który wycofał się ze zbiórki, stara się utrzymać kontenery w dobrym stanie, w porozumieniu z miastem, jednak obciąża to pracowników i znacznie podnosi koszty. Kiedyś PCK odbierało ubrania raz w tygodni, a teraz dwa razy w tygodniu potrafi być za mało.
Wiceprezes stwierdził, że PCK może rozważyć opcję wydzierżawienia kontenerów, żeby przez okres przejściowy samorząd prowadził sam gospodarkę tekstyliami.
W Rzeszowie PCK wciąż utrzymuje około 100 kontenerów. Stefański potwierdza, że problem pogarszającej się jakości jest bardzo widoczny. Jednak najbardziej drastyczny przykład pochodzi ze Strzyżowa.
Z 5,5 tony zebranej odzieży, aż 3 tony, czyli ponad połowa, okazała się odpadem przeznaczonym do utylizacji, np. zawilgocone ubrania. Zaledwie 2,5 tony nadawały się do ponownego wykorzystania. To pokazuje, że ilość śmieci w strumieniu odzieży wrzucanej do kontenerów wzrosła do ponad 50 proc.
Droga „najmniejszego oporu”
– Wprowadzenie zmiany w przepisach odbyło się bez pilotażu systemu – mówi Sławomir Stefański – i to jest, moim zdaniem, przyczyna obecnego stanu rzeczy. Przepisy zostały wprowadzone, ale nikt nie pomyślał o ich długofalowych konsekwencjach.
Ludzie, choć chcą przestrzegać prawa i nie wyrzucać tekstyliów do odpadów zmieszanych, często nie mają dostępu do PSZOK-ów, które bywają czynne tylko kilka godzin w tygodniu lub wymagają w niektórych gminach wcześniejszego uzyskania zezwolenia na dostarczenie tekstyliów do PSZOKU-u. Funkcjonowanie tych punktów po prostu kosztuje i samorządy muszą oszczędzać.
W efekcie mieszkańcy wybierają drogę „najmniejszego oporu” i wrzucają nawet zawilgocone ubrania do kontenerów PCK. Prowadzi to do psucia się, np. pleśnienia, całej zawartości pojemnika, a w konsekwencji do wzrostu kosztów utylizacji.
Obecnie kontenery PCK obstawione są rzeczami, które nie zmieściły się do środka. Często ludzie zostawiają obok zużyte sprzęty elektroniczne, foteliki samochodowe dla dzieci, rowerki, bardzo różne rzeczy – opowiada Stefański.
225 proc. normy
PSZOK-i przekroczyły już w wielu miejscach kraju limity dotyczące przyjmowanych tekstyliów, które były przewidziane w kalkulacjach na kolejny rok. W mniejszych gminach, gdzie roczna ilość zebranych tekstyliów wynosiła od 3 do 4 ton, obecnie wzrosła do 10 ton. Dodatkowo drugie tyle trafia do kontenerów PCK, z których czasem połowa musi trafić do PSZOK, kiedyś tak nie było, opowiada Stefański.
Dobrym przykładem skali problemu jest Warszawa, gdzie w sierpniu osiągnięto już 225 proc. realizacji w zakresie zbiórki tekstyliów w porównaniu z rokiem ubiegłym. Inne miasta w Polsce nie chwalą się wynikami w tym zakresie.
Skąd ten nadmiar, czyżby gwałtownie przybyło ubrań? Kiedyś tekstylia były po prostu wyrzucane do pojemników na odpady zmieszane, i nikt nie widział problemu.
„Porażka w gospodarowaniu odpadami”
Nie jest tajemnicą, że Ministerstwu Klimatu i Środowiska zabrakło „skutecznego i rzetelnego systemu monitorowania rynku odpadów”. Informowała już o tym Najwyższa Izba Kontroli w pochodzącej z marca br. informacji pt. „Porażka w gospodarowaniu odpadami”.
NIK stwierdził, że „w konsekwencji w skali całego kraju – według danych GUS – do odzysku przekazano zaledwie 47,6 proc. odpadów, w tym do recyklingu tylko 15,9 proc. (przy celu wynoszącym 55 proc.).
NIK jako jeden z przykładów nieprawidłowości wskazał Podkarpacie, gdzie najważniejszymi zidentyfikowanymi problemami były m.in.:
- niewystarczająca ilość i moce przerobowe instalacji do przetwarzania odpadów ulegających biodegradacji
- oraz brak ich odbierania w części gmin w zakresie odpadów papieru, tektury, metalu, tworzyw sztucznych i szkła
- brak możliwości jednoznacznego wskazania wydajności instalacji do recyklingu odpadów
- a także brak przekazywania odpadów budowlanych przez mieszkańców i niewystarczająca liczba PSZOK.
(mob)
Czytaj więcej:
Tysiące litrów paliwa wyciekły ze stacji Auchan w Krasnem. Dotarły do Młynówki [ZDJĘCIA]
Czytasz Rzeszów News? Twoje wsparcie pozwoli nam działać sprawniej.
