Dzisiaj obchodzimy Dzień Edukacji Narodowej, znany powszechnie jako Dzień Nauczyciela. To dobry moment, by zastanowić się, jak wiele zmieniło się w pracy pedagogów na przestrzeni lat, z jakimi wyzwaniami muszą się mierzyć współcześni nauczyciele i przypomnieć sobie słynnych, rzeszowskich pedagogów.
W erze smartfonów, tabletów i ciągłego dostępu do internetu, przykucie uwagi uczniów stało się nie lada wyzwaniem. Dzieci przyzwyczajone do szybkiego scrollowania i krótkich form przekazu, potrzebują wyjątkowych bodźców, by zainteresować się tradycyjną nauką. Dzisiejsi nauczyciele muszą wykazać się nie tylko wiedzą, ale i kreatywnością oraz umiejętnościami technologicznymi, by dotrzeć do swoich podopiecznych.
Mimo tych trudności, wciąż słyszymy historie o pedagogach, którzy potrafią zainspirować i zarazić pasją do nauki. Każdy z nas pamięta pewnie tego jednego, wyjątkowego nauczyciela, który sprawił, że zakochaliśmy się w jakimś przedmiocie. To właśnie ci pedagodzy udowadniają, jak ważna i potrzebna jest ich praca.
W tym szczególnym dniu życzymy wszystkim nauczycielom, aby mimo codziennych trudności, ich praca przynosiła im satysfakcję i radość. Niech Wasza pasja i zaangażowanie będą doceniane i przez uczniów i przez rodziców!
Niezwykli nauczyciele z historii Rzeszowa
Z okazji Dnia Edukacji Narodowej warto przypomnieć sylwetki wybitnych pedagogów związanych z Rzeszowem, którzy swoją pracą i postawą zapisali się na kartach historii.
Stanisław Antoni Czajka (1941- )
Nauczyciel, wybitny bibliotekarz i działacz społeczny. Jako dyrektor Biblioteki Narodowej w latach 1983-1992 zrealizował największe przedsięwzięcie w zakresie budownictwa bibliotecznego w Polsce, nadzorując budowę, wyposażenie i przeniesienie zbiorów do nowych budynków Biblioteki.
Czajka odegrał kluczową rolę w restrukturyzacji Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w okresie transformacji ustrojowej, pełniąc funkcję przewodniczącego w latach 1989-2001. Brał udział w pracach komisji przygotowujących projekt ustawy o bibliotekach z 1997 roku i jej nowelizacji w 2001 roku. Jego działalność znacząco wpłynęła na rozwój polskiego bibliotekarstwa w okresie przemian.
Wacław Mścisław Borzemski (1868-1935)
Nauczyciel, działacz niepodległościowy i oficer. Jako student brał udział w tajnych organizacjach niepodległościowych, co doprowadziło do jego aresztowania w 1894 roku. Został oskarżony o zdradę stanu w głośnym procesie karnym w Tarnopolu w 1895 roku, ale ostatecznie uniewinniony.
Borzemski był również zaangażowany w tworzenie organizacji „Orzeł Biały” oraz działalność sokolstwa. W latach 1890-1897 pełnił funkcję prezesa tajnych organizacji niepodległościowych w Galicji.
Jego kariera nauczycielska była równie imponująca. Uczył w różnych miastach, w tym w Sanoku, gdzie pracował w gimnazjum. W czasie I wojny światowej uczestniczył w obronie Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej w 1918 roku.
Borzemski był także autorem pamiętnika tajnej pracy niepodległościowej, który ukończył w 1930 roku, dokumentując tym samym ważny okres w historii polskich dążeń niepodległościowych.
Walerian Szczepan Czykiel (1880-1942)
Niezwykły pedagog i podróżnik. W 1913 roku wyruszył do Ameryki Południowej, gdzie jego życie przybrało nieoczekiwany obrót. Pracował jako robotnik w kamieniołomie w Argentynie, a następnie, z powodu wybuchu I wojny światowej, trafił do Brazylii.
W Brazylii Czykiel pełnił funkcję inżyniera geometry i administratora ziemskiego. Kierował polską szkołą w Araucária, gdzie nie tylko uczył, ale także zaprojektował i wybudował dom ludowy. Jako komendant i instruktor Polskiego Strzelca działał na rzecz miejscowej Polonii.
Jego najbardziej fascynujące doświadczenia związane są z pracą przy wytyczaniu dróg i linii kolejowych w dorzeczu Amazonki. Czykiel brał udział w wyprawach do źródeł tej potężnej rzeki, badając i dokumentując geografię, przyrodę i życie ludów indiańskich w regionie.
Po powrocie do Polski, Czykiel kontynuował pracę jako nauczyciel, dzieląc się swoimi bogatymi doświadczeniami z uczniami. W czasie II wojny światowej organizował tajne nauczanie w Sanoku, przyczyniając się do podtrzymania edukacji w trudnych czasach okupacji.
Antoni Gołkowski (1838-1914)
Antoni Gołkowski był nie tylko nauczycielem, ale także bohaterem powstania styczniowego 1863 roku. Jako uczestnik walk niepodległościowych, służył w oddziałach Leona Czechowskiego i Józefa Wysockiego, pełniąc funkcje kuriera i adiutanta.
Gołkowski brał udział w niebezpiecznej wyprawie na Radziwiłłów, która zakończyła się bitwą 2 lipca 1863 roku. W tej przegranej bitwie pełnił funkcję gońca konnego przy sztabie dowódcy, wykonując rozkazy pod ostrzałem wroga.
Jego najbardziej znaczącym osiągnięciem było przyczynienie się do ujawnienia i schwytania szpiega carskiego, kpt. Nikiforowa zwanego „Rykowem”. To działanie miało istotne znaczenie dla bezpieczeństwa polskich oddziałów powstańczych.
Po powstaniu Gołkowski poświęcił się pracy pedagogicznej, ucząc w różnych miastach Galicji, w tym w Sanoku.
Stefan Roman Przyboś (1900-1940)
Historia Stefana Przybosia jest świadectwem ofiary, jaką wielu polskich nauczycieli poniosło w czasie wojny. W latach 1917-1918, jeszcze jako młody człowiek, działał w Polskiej Organizacji Wojskowej, przyczyniając się do odzyskania przez Polskę niepodległości.
W 1920 roku Przyboś wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, broniąc świeżo odzyskanej niepodległości Polski. Jego zaangażowanie patriotyczne nie ograniczało się tylko do działań militarnych – jako nauczyciel wpajał swoim uczniom wartości patriotyczne i obywatelskie.
Tragiczny los spotkał Przybosia po wybuchu II wojny światowej. We wrześniu 1939 roku został aresztowany przez Niemców jako zakładnik. Przeszedł przez piekło obozów koncentracyjnych w Buchenwaldzie i Mauthausen, gdzie ostatecznie zginął w 1940 roku.
Tadeusz Franciszek Miękisz (1883-1957)
Tadeusz Miękisz był organizatorem tajnego nauczania w czasie II wojny światowej. W okupowanym Sanoku, narażając własne życie, kontynuował edukację młodzieży, podtrzymując ducha oporu i nadziei na lepszą przyszłość.
Po wojnie Miękisz nie zaprzestał swojej misji edukacyjnej. Pracował w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu, przyczyniając się do odbudowy polskiego szkolnictwa wyższego na Ziemiach Odzyskanych.
Miękisz był także autorem cennych opracowań historycznych. Jego monografia sanockiego „Sokoła” stanowi ważne źródło wiedzy o działalności patriotycznej i sportowej w przedwojennej Polsce. Swoją pracą badawczą i dydaktyczną Miękisz przyczynił się do zachowania i przekazania kolejnym pokoleniom wiedzy o polskiej historii i kulturze.
Zawód z misją
Ci niezwykli nauczyciele swoim życiem i postawą udowodnili, że praca pedagogiczna to nie tylko przekazywanie wiedzy, ale też kształtowanie charakterów i postaw patriotycznych. Ich biografie pokazują, jak wiele może zdziałać oddany swojej misji nauczyciel.
W Dniu Edukacji Narodowej pamiętajmy zarówno o współczesnych pedagogach, jak i tych, którzy tworzyli historię polskiej oświaty. Wszystkim nauczycielom należy się nasz szacunek i wdzięczność.
[im]
Czytaj więcej:
