Tragedia powodzi to nie tylko walka z żywiołem, ale również z ludzkimi drapieżnikami. Oszuści, wykorzystując ludzkie nieszczęście, próbują wyłudzić pieniądze i dane osobowe od ofiar i osób chcących pomóc. Jak się przed nimi bronić? Oto kompleksowy przewodnik po najczęstszych metodach oszustw pojawiających się obecnie i sposobach ich unikania.
Fałszywe Alerty RCB
Jednym z popularnych obecnie oszustw jest rozsyłanie fałszywych wiadomości SMS podszywających się pod Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB). Oszuści liczą na to, że w panice klikniemy w podejrzany link, narażając się na kradzież danych lub instalację złośliwego oprogramowania.
– Otrzymaliśmy zgłoszenia o fałszywych alertach zawierających linki do rzekomych ewakuacji. Prawdziwe Alerty RCB nigdy nie zawierają takich elementów. Zawsze sprawdzajmy informacje u źródła – ostrzega Mariusz Ciarka, rzecznik prasowy Komendy Głównej Policji.
Jak rozpoznać prawdziwy Alert RCB?
- Autentyczne Alerty RCB NIGDY nie zawierają linków.
- Treść jest zwięzła i konkretna, bez zbędnych ozdobników.
- Numer nadawcy to zazwyczaj krótki kod, a nie pełny numer telefonu.
Jeśli masz wątpliwości, zawsze możesz zweryfikować autentyczność alertu na oficjalnej stronie RCB lub ich profilach w mediach społecznościowych.
Fałszywe zbiórki
Ludzka solidarność w obliczu tragedii jest godna podziwu, ale niestety staje się też łakomym kąskiem dla oszustów. Fałszywe zbiórki to plaga, która pojawia się przy każdej katastrofie naturalnej.
– W obliczu tragedii chcemy pomóc natychmiast, ale warto poświęcić chwilę na weryfikację zbiórki. Lepiej pomóc nieco później, ale mieć pewność, że nasze pieniądze trafią do potrzebujących – radzą eksperci z Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości.
Jak rozpoznać wiarygodną zbiórkę?
- Sprawdź organizatora: Czy to znana, zaufana organizacja?
- Szukaj szczegółów: Wiarygodne zbiórki mają jasno określony cel i plan działania.
- Weryfikuj kontakty: Czy podano oficjalny numer telefonu lub adres e-mail?
- Uważaj na presję czasu: Oszuści często naciskają na szybkie wpłaty.
Przejęcia kont w mediach społecznościowych: nie daj się złapać na lep sensacji!
Oszuści wykorzystują ludzką ciekawość, empatię i żądzę sensacji, tworząc fałszywe posty z drastycznymi zdjęciami i nagłówkami. Ich celem jest skłonienie nas do kliknięcia w link i podania danych logowania. Jeszcze częstsze jest umieszczanie takich linków w komentarzach do postów umieszczanych przez media – jeśli zobaczycie „szokujące zdjęcia z wypadku”, „nagranie tuż przed zawaleniem budynku”, czy cokolwiek podobnego, nie dajcie się nabrać, to ordynarna próba przejęcia Waszego konta.
– Przejęte konto w mediach społecznościowych to nie tylko problem właściciela, ale też wszystkich jego znajomych. Oszuści mogą wykorzystać zaufanie, jakim cieszysz się wśród przyjaciół, do rozprzestrzeniania dezinformacji lub wyłudzania pieniędzy – ostrzegają specjaliści ds. cyberbezpieczeństwa.
Jak się chronić?
- Uważaj na sensacyjne nagłówki i drastyczne zdjęcia – często to tylko przynęta.
- Nigdy nie loguj się ponownie, jeśli już jesteś zalogowany na danej platformie.
- Sprawdzaj URL strony – czy na pewno jest to oficjalna domena platformy?
- Włącz dwuskładnikowe uwierzytelnianie na swoich kontach.
Phishing i złośliwe oprogramowanie: nie otwieraj nieznanych załączników
W czasie kryzysu oszuści często rozsyłają e-maile lub wiadomości z rzekomymi informacjami o sytuacji powodziowej. W rzeczywistości mogą one zawierać złośliwe oprogramowanie lub linki do fałszywych stron.
Jak się chronić?
- Nie otwieraj załączników od nieznanych nadawców.
- Uważaj na e-maile z prośbą o szybkie działanie lub podanie danych osobowych.
- Sprawdzaj adres nadawcy – czy na pewno pochodzi z oficjalnej domeny?
- Włącz zaporę systemową, korzystaj z aktualnego oprogramowania antywirusowego.
Fałszywe oferty pomocy i odszkodowań
Oszuści często podszywają się pod organizacje rządowe lub firmy ubezpieczeniowe, oferując szybkie odszkodowania lub pomoc finansową dla ofiar powodzi. Warto pamiętać, że prawdziwe instytucje pomocowe nigdy nie będą naciskać na szybkie decyzje finansowe, czy przekazanie poufnych danych.
Jak się chronić?
- Zawsze weryfikuj tożsamość osoby lub organizacji kontaktującej się z tobą.
- Pamiętaj, że legalne instytucje nie proszą o poufne dane przez telefon lub e-mail.
- Sprawdź oficjalne strony rządowe lub swojego ubezpieczyciela, aby poznać procedury uzyskiwania pomocy.
Fałszywe akcje charytatywne i udział celebrytów
Oszuści często podszywają się pod znane osoby, tworząc fałszywe profile w mediach społecznościowych i ogłaszając fikcyjne zbiórki. W czasach sztucznej inteligencji stworzenie filmu z wizerunkiem i głosem gwiazdy jest wyjątkowo łatwe i nie każdy jest w stanie wyłapać elementy wskazujące na to, że video zostało wygenerowane przez AI. Warto pamiętać, że celebryci zazwyczaj współpracują z dużymi, znanymi organizacjami charytatywnymi. Jeśli widzisz zbiórkę prowadzoną przez samego celebrytę, to powinna zapalić się nam czerwona lampka
Jak się chronić?
- Sprawdzaj, czy profil celebryty ma niebieską odznakę weryfikacyjną, pamiętaj jednak, że np. na portalu X, odznaka weryfikacyjna jest rzeczą, którą można kupić opłacając abonament.
- Szukaj informacji o zbiórce na oficjalnej stronie gwiazdy lub w wiarygodnych mediach.
- Nie wpłacaj nic na prywatne konta bankowe.
Fałszywe oferty pracy przy usuwaniu skutków powodzi
Oszuści mogą wykorzystywać desperację osób, które straciły pracę w wyniku powodzi, oferując fałszywe zatrudnienie. Pierwszy sygnał, że coś jest nie tak? Opłata. Prawdziwi pracodawcy nie żądają opłat za zatrudnienie i nie proszą o „przelew weryfikujący” w wysokości choćby nawet 1 zł. Jeśli ktoś prosi o pieniądze z góry, to na pewno jest to oszustwo.
Jak się chronić?
- Sprawdzaj firmę oferującą pracę w oficjalnych rejestrach.
- Nie płać za „szkolenia” czy „sprzęt” przed rozpoczęciem pracy.
- Uważaj na oferty wymagające podania poufnych danych przed rozmową kwalifikacyjną.
Oszustwa na platformach crowdfundingowych
Fałszywe kampanie zbierające fundusze na odbudowę po powodzi mogą pojawiać się na legalnych platformach crowdfundingowych. Platformy crowdfundingowe starają się weryfikować zbiórki, ale zawsze warto zachować czujność. Szukaj kampanii, które mają poparcie lokalnych społeczności lub znanych organizacji.
Jak się chronić?
- Sprawdzaj historię i wiarygodność organizatora zbiórki.
- Szukaj zbiórek potwierdzonych przez samą platformę lub znane organizacje.
- Uważaj na zbiórki z nierealistycznymi celami finansowymi lub niejasnymi planami wykorzystania środków.
Co zrobić, gdy padniesz ofiarą oszustwa?
Jeśli podejrzewasz, że mogłeś paść ofiarą oszustwa:
- Natychmiast zmień hasła do wszystkich kont online, najlepiej za pomocą urządzenia, które nie zostało wykorzystane do przejęcia danych.
- Skontaktuj się z bankiem, jeśli podałeś dane karty lub dokonałeś przelewu.
- Zgłoś incydent na policję oraz do CERT Polska.
- Poinformuj znajomych, jeśli twoje konto w mediach społecznościowych zostało przejęte.
– Szybka reakcja jest kluczowa. Im szybciej zgłosisz problem, tym większe szanse na minimalizację strat – podkreślają eskperci z Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości.
Pamiętaj, że w obliczu tragedii, jaką jest powódź, najważniejsze jest zachowanie czujności i zdrowego rozsądku. Nie pozwól, aby strach i panika przyćmiły twój osąd. Pomagaj mądrze, weryfikuj informacje i nie wahaj się pytać o radę specjalistów.
[im]
