Rzeszów znalazł się w trudnej sytuacji finansowo-politycznej po tym, jak Rada Miasta nie uchwaliła Wieloletniej Prognozy Finansowej. Brak tego dokumentu oznacza automatyczne wstrzymanie prac nad budżetem miasta na 2026 rok.
To jeden z najbardziej newralgicznych momentów dla rzeszowskiego samorządu w ostatnich latach, bo bez WPF nie ma mowy o stabilnym planowaniu inwestycji i wydatków w kolejnych latach.
Remis w głosowaniu i paraliż decyzyjny
Podczas sesji doszło do politycznego pata. Głosowanie nad WPF zakończyło się remisem, co wystarczyło, by dokument przepadł. Za zaproponowaną Wieloletnią Prognozą Finansową Głosowało 12 radnych, zwolenników prezydenta Konrada Fijołka, a przeciwko 11 z opozycji (z Prawa i Sprawiedliwości oraz Razem Dla Rzeszowa). Ponadto od głosu wstrzymał się Andrzej Szlachta z PiS, co uniemożliwiło przegłosowanie uchwały.
W efekcie miasto nie ma podstaw do procedowania budżetu na przyszły rok, a urzędnicy mogą jedynie funkcjonować w ramach prowizorium i bieżących wydatków. Dla Rzeszowa oznacza to niepewność co do kontynuacji części inwestycji oraz ryzyko opóźnień w planowanych projektach.
Kolejna szansa na przegłosowanie WPF może nadejść podczas sesji Rady Miasta tuż po świętach Bożego Narodzenia, jednak czy do tego czasu rozkład głosów się zmieni? Wydaje się to wątpliwe.
Prezydent: Mieszkańcy mają prawo wiedzieć
Decyzja rady natychmiast wywołała ostrą reakcję prezydenta Rzeszowa. W jego ocenie odrzucenie WPF to uderzenie w rozwój miasta i brak odpowiedzialności za przyszłość samorządu. Prezydent zapowiada, że bez długofalowego planu finansowego Rzeszów traci szansę na realizację kluczowych inwestycji i skuteczne sięganie po środki zewnętrzne.
Tuż po decydującej, budżetowej sesji Rady Miasta Rzeszowa, prezydent Fijołek opublikował w mediach społecznościowych sugestywne grafiki. Widnieją na nich zdjęcia radnych, którzy głosowali przeciwko uchwaleniu WPF. Według narracji włodarza stolicy Podkarpacia, sprzeciwili się oni realizacji ważnych inwestycji dla miasta.
– Nikt nie twierdzi, że głosowanie „zatrzymuje budowę z dnia na dzień”. Mówię natomiast wprost o ryzyku dla dalszej realizacji i rozwoju tych oraz innych inwestycji, jeśli miasto nie ma uchwalonego planu finansowego na kolejne lata. Wskazywanie, jak poszczególni radni głosowali, nie jest personalnym oskarżeniem, lecz informacją o jawnych decyzjach i ich konsekwencjach. Mieszkańcy mają prawo wiedzieć, jakie skutki ma głosowanie przeciw – napisał Fijołek w mediach społecznościowych. – To nie powinna być kwestia pozorów ani polityki. To kwestia odpowiedzialności za miasto. WPF to fundament, który pozwala planować i realizować inwestycje wieloletnie oraz bezpiecznie prowadzić finanse Rzeszowa – dodał.
Jakie inwestycje mogą przepaść?
Wśród inwestycji, które zdaniem prezydenta, nie będą mogły być w pełni zrealizowane znalazły się takie przedsięwzięcia jak: rozbudowa IX Liceum Ogólnokształcącego wraz z budową schronu za prawie 25 mln zł, budowa Podkarpackiego Centrum Lekkiej Atletyki (101 mln zł), nowa droga łącząca centrum Rzeszowa ze Słociną i Zalesiem (16,5 mln zł), rozbudowa Szkoły Podstawowej nr 21 przy ul. Miodowej (7,3 mln zł), stworzenie żłobka na os. Słocina (6 mln zł), budowa parku na os. Staromieście (400 tys. zł), czy przebudowa ronda im. Jacka Kuronia (300 tys. zł).
Fijołek wymienia także: ścieżkę rowerową od al. Sikorskiego do ul. Ćwiklińskiej (1 mln zł), boisko na Zalesiu (400 tys. zł), dostosowanie budynków i sprzętu do ochrony ludności (5 mln zł), tereny rekreacyjne na osiedlu Krakowska Południe (400 tys. zł), filię Rzeszowskiego Domu Kultury (400 tys. zł), rozbudowę placu zabaw Przedszkola nr 21 (380 tys. zł), modernizację terenu szkolnego przy ul. Krzyżanowskiego (400 tys. zł), budowę boisk sportowych przy VIII LO (1,9 mln zł), modernizację III LO (2,2 mln zł), modernizację boiska piłkarskiego Arena Słocina (400 tys. zł), czy wymianę ogrodzenia w szkole przy ul. Dominikańskiej (250 tys. zł).
Manipulacja, kłamstwo, dezinformacja
Radni, którzy zagłosowali przeciwko WPF, odpierają zarzuty i przekonują, że ich decyzja była podyktowana troską o stabilność finansową miasta. Ich zdaniem przedstawiona prognoza opierała się na zbyt optymistycznych założeniach, a planowane zadłużenie i emisje obligacji mogły w kolejnych latach poważnie nadmiernie obciążyć budżet Rzeszowa.
W ich ocenie przyjęcie WPF i budżetu w takim kształcie oznaczałoby duże ryzyko finansowe. Radni z klubu Razem Dla Rzeszowa, na czele z Jackiem Strojnym, którzy głosowali przeciwko, zawnioskowali o negatywne zaopiniowanie projektu. Jak podkreślają, Wieloletnia Prognoza Finansowa zawiera nierealne założenia dotyczące prognozowanych wydatków bieżących.
„W szacowaniu wydatków bieżących nie uwzględniono wpływu prowadzonych inwestycji na wydatki bieżące” – czytamy. W dokumencie pojawia się m.in. sygnał dotyczący nieodpowiedniego szacowania wydatków na transport publiczny, czy budowę Auli Miejskiej przy ul. Słowackiego. Opozycyjni radni podkreślili także ogromne ryzyko związane z różnicą między dochodami, a wydatkami bieżącymi miasta, co mogłoby ich zdaniem doprowadzić do zapaści finansowej Rzeszowa.
„Przyjęto założenie, że różnica między dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi (nadwyżka operacyjna) wyniesie w 2030 r. 145 mln zł i będzie rosnąć w kolejnych latach do kwot sięgających blisko 1,6 mld zł (…). Dlatego też przyjęte założenie projekcji nadwyżki operacyjnej jest całkowicie oderwane od rzeczywistości. Należy ocenić, że przyjęta propozycja deficytu, zadłużenia, potrzeb pożyczkowych i możliwości spłaty zobowiązać jest nierealistyczna” – podają przedstawiciele klubu radnych Razem Dla Rzeszowa.
Na wspomnianą publikację prezydenta Fijołka zareagowała już m.in. rada tego klubu, Elżbieta Niedzielska. „Skandaliczny i żenujący atak personalny Prezydenta Miasta Rzeszowa Konrada Fijołka na moją osobę! Manipulacja, kłamstwo, dezinformacja w wykonaniu władz miasta Rzeszowa. Ja, Elżbieta Małgorzata Niedzielska, nie głosowałam przeciw inwestycjom, o które od wielu miesięcy zabiegam, a przeciw Wieloletniej Prognozie Finansowej, obarczonej błędami merytorycznymi w zakresie prognozowania dochodów, wydatków, deficytu oraz długu publicznego, do czego odniosła się również Regionalna Izba Obrachunkowa. Rozumiem, że spotkanie z Prezydentem łączonych klubów Koalicji Obywatelskiej i Rozwoju Rzeszowa miało służyć m.in. opracowaniu strategii fali hejtu, wylewanego na mnie i moich kolegów, którzy inaczej postrzegają kondycję finansową miasta i realność WPF na najbliższe lata” – napisała radna.
Co w przypadku nieuchwalenia budżetu?
Warto podkreślić, że zgodnie z literą polskiego prawa, graniczna data uchwalenie budżetu miasta do koniec stycznia 2026 roku. Co się dzieje, gdy Rada Miasta nie zdąży uchwalić budżetu do tego czasu? Wtedy w okolicach końca lutego budżet miasta ustala Regionalna Izba Obrachunkowa. Miasto funkcjonuje dalej, ale w trybie mocno ograniczonym, ponieważ realizacja budżetu opiera się wówczas głównie na wydatkach obligatoryjnych, takich jak pensje, utrzymanie instytucji, czy obsługa długu. Nowe inwestycje, ambitne programy czy polityczne „priorytety” władz miasta zazwyczaj wypadają z gry.
Brak uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej to oczywiście poważny problem, bo bez niej trudno zaciągać zobowiązania wieloletnie, czy przeprowadzać inwestycje współfinansowane z funduszy unijnych. Czy to może skończyć się przedterminowymi wyborami? Okazuje się, że nie. Gdy Rada Miasta trwale nie jest zdolna do wykonywania swoich ustawowych obowiązków, premier na wniosek wojewody, może rozwiązać Radę Miasta i wprowadzić komisarza. To jednak polityczna i prawna „broń atomowa”, stosowana bardzo rzadko.
Co dzieje się po ewentualnym rozwiązaniu Rady Miasta? W danym mieście wprowadza się zarząd komisaryczny, a komisarz przejmuje kompetencje rady. Nie przeprowadza się natychmiast przedterminowych wyborów samorządowych w danej lokalizacji, a komisarz rządzi zazwyczaj do końca kadencji. Nowe wybory odbywają się w normalnym terminie wyborów samorządowych. Dodajmy, że jeszcze w czasie funkcjonowania budżetu przygotowanego przez Regionalną Izbę Obrachunkową, Rada Miasta może uchwalić własny budżet, oczywiście o ile dwie strony barykady będą się w stanie porozumieć i uzyskać większość, a co za tym idzie konsensus.
Choć formalnie spór dotyczy dokumentów finansowych, w praktyce konflikt szybko przeniósł się na poziom polityczny. Odrzucenie WPF stało się punktem zapalnym do ostrej wymiany zdań między prezydentem a opozycją, a kolejne dni zapowiadają eskalację werbalnych ataków i publicznych oskarżeń. To właśnie ta polityczna wojna narracji może zdominować debatę o przyszłości Rzeszowa.
Bez kompromisu w Radzie Miasta Rzeszów pozostaje w stanie zawieszenia. Kolejna próba uchwalenia WPF i budżetu będzie testem, czy strony są gotowe do ustępstw, czy też konflikt jeszcze bardziej się zaostrzy. Stawką są nie tylko miejskie inwestycje, ale też wiarygodność finansowa samorządu i zaufanie mieszkańców.
Czytaj więcej:
Rzeszów w patowej sytuacji. Wieloletnia Prognoza Finansowa odrzucona, budżet na 2026 r. wstrzymany?
Czytasz Rzeszów News? Twoje wsparcie pozwoli nam działać sprawniej.
