Cztery dni, cztery kraje, 17 wydarzeń – tak zapowiada się festiwal „Trans/Misje. Wschód Sztuki”, który odbędzie się w Rzeszowie w dniach 22-25 sierpnia. Festiwalowi patronuje Rzeszów News.
Ś.p. Tomasz Stańko, wybitny wirtuoz trąbki, Honorowy Obywatel Rzeszowa, mówił, że do promocji miasta najlepiej służy kultura wysoka. Tę myśl – mniej lub bardziej świadomie – podchwycił Teatr im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie. To on w ubiegłym roku zorganizował duży wędrujący festiwal wielu sztuk „Trans/Misje Rzeszów – Koszyce – Ostrawa – Debreczyn – Lwów – Troki”, którego pomysłodawcą jest Jan Nowara, dyrektor „Siemaszki”. W tym roku festiwal odbędzie się w słowackich Koszycach.
„Trans/Misje” okazały się „strzałem w dziesiątkę”, „najlepszym towarem” pokazującym, że sam Rzeszów i całe Podkarpacie to nie tylko „dzikie” Bieszczady, ale także wysokiej klasy festiwale oparte na kulturze wysokiej ze starannie wyselekcjonowanym repertuarem.
I co dalej?
Co ciekawe, po festiwalu mieszkańcy Rzeszowa rzeczywiście zaczęli na nasze miasto „pracować”. Pojawił się swoisty głód teatru, a ekipa „Siemaszki”, po sukcesie „Trans/Misji”, pozostała z pytaniem: co dalej?
Odpowiedzi na to pytanie, jak się okazuje, nie trzeba było szukać bardzo długo, bo w głowie Jana Nowary zrodził się kolejny pomysł. W oczekiwaniu na „duże” „Trans/Misje” (najbliższe w 2024 r.) postanowił zrobić „małe”, rzeszowskie „Trans/Misje. Wschód Sztuki”, do których zaprosił artystów z tych państw, dla których ważny jest kontekst pogranicza.
– Model ubiegłorocznego festiwalu oscylował wokół Grupy Wyszehradzkiej i Ukrainy. W tym roku zaprosiliśmy dwa kraje, które aspirują do bycia częścią wspólnoty europejskiej: Gruzję i Ukrainę, oraz Litwę, która wraz z Polską, reprezentuje kraje należące do Unii Europejskiej – wyjaśnia Jan Nowara.
Jeśli chodzi o konkretne teatry zaproszenie do współtworzenia „Trans/Misji” dostały: Teatr Dramatyczny im. Ilii Czawczawadzego w Batumi, Odeski Ukraiński Akademicki Teatr Muzyczno-Dramatyczny im. Wasyla S. Wasylki w Odessie oraz Teatr Dramatyczny „Na Pohulance” w Wilnie.
„Cieszymy się, że jesteśmy częścią tego festiwalu” – twierdzi Olga Polevikova, dyrektor „Na Pohulance”. „Dla nas to wielki i odpowiedzialny zaszczyt móc przybliżyć sztukę sceniczną, filmową i muzyczną dzisiejszej Ukrainy życzliwej polskiej publiczności” – dodaje Julia Pivarova, dyrektor Odeskiego Teatru Muzyczno-Dramatycznego.
Nie mniej z faktu współtowarzyszenia „Trans/Misji” z „Siemaszką” jest zadowolony Andro Enukidze, dyrektor Teatru Dramatycznego im. Ilii Czawczawadzego w Batumi, który uważa, że teatr powinien wzmacniać i pogłębiać przyjaźnie polsko-gruzińskie.
Sztuka nie tylko w teatrze
Tegoroczna odsłona „Trans/Misji” odbędzie się w dniach 22-25 sierpnia w różnych przestrzeniach Rzeszowa m.in. w Teatrze „Maska”, Wojewódzkim Domu Kultury, kinie „Zorza”, Filharmonii Podkarpackiej, na dziedzińcu zamku Lubomirskich, a także na specjalnie przygotowanej plenerowej scenie przy „Siemaszce” przy ul. Sokoła.
Na “Trans/Misjach” zobaczycie „Kiedy byłem małym chłopcem” w reżyserii Tomasza Mana o początkach kariery Tadeusza Nalepy w wykonaniu aktorów: Małgorzaty Pruchnik-Chołki, Michała Chołki, Marcina Marca i Pawła Leniarta (perkusja).
Na widzów czekać będzie także premierowe „Chcemy więcej” w reżyserii Jana Nowary. Usłyszycie największe hity polskiej sceny muzycznej w znakomitych kreacjach aktorskich oraz choreografii pełnej finezji i poczucia humoru.
Teatr z gruzińskiego Batumi zaprezentuje z kolei spektakl na motywach sztuki Sławomira Mrożka: „Syndrom, albo do kogo śpiewasz?” w reżyserii Andro Enukidzego. Ukraina do Rzeszowa przywiezie z kolei dwa spektakle: „Ona go kochała” w reżyserii Zasłużonego Artysty Ukrainy Stasa Zhirkova oraz „Piękny rogacz” w reżyserii Iwana Urywskiego.
Podczas festiwalu będzie można obejrzeć także widowisko plenerowe „Rabin Maharal i Golem – czyli prawda i śmierć” w reżyserii Lecha Raczaka i wykonaniu poznańskiej grupy Asocjacja 2006.
A co poza spektaklami?
Podczas „Trans/Misji” nie zabraknie także wielu wydarzeń towarzyszących. Wśród nich koncert pieśni żydowskich w wykonaniu aktorki „Siemaszki” Małgorzaty Pruchnik-Chołki, czy występ gruzińskiego zespołu folklorystycznego Meskheti.
Muzycznie doznania zaoferuje nam też Orkiestra Kameralna Odeskiego Ukraińskiego Akademickiego Teatru Muzyczno-Dramatycznego oraz Vitold Rek & the Spark. Ci ostatni są znani rzeszowskiej publiczności z Europejskiego Stadionu Kultury w 2017 roku, gdy odbył się wtedy koncert „Lem. Muzyczne strefy – jedna z trzech części Art Celebration.
– Nasz „Lem” będzie miał nieco inną formułę – większą i pełniejszą. Ponadto, zostanie wzbogacony o nowe, specjalnie przygotowane na festiwal kompozycje. Będzie nawiązywał do koncertu z 2017 roku, ale w nowej jakości – zapowiada Jadwiga Jagoda Skowron, kurator „Trans/Misji. Wschód sztuki”.
Będzie i „Plemię” i „Nafciarz”
Podczas festiwalu nie zabraknie też wystawy fotografii, akwafortów i współczesnego plakatu teatralnego. – Dla wielbicieli kina przygotowano pokaz nagradzanego na wielu festiwalach filmowych dzieła Mirosława Słaboszpyckiego „Plemię” oraz fabularyzowanego dokumentu „Łukasiewicz – nafciarz romantyk”, po którym odbędzie się spotkanie z twórcami – mówi Skowron.
„Trans/Misje. Wschód Sztuki” pomyślane są tak, aby co roku odbywały się w Rzeszowie. Z jakimi zagranicznymi partnerami? Tego jeszcze nie wiadomo. – Idea tego festiwalu jest taka, aby go nie zamykać. Nie mówiliśmy sobie, że jesteśmy już w tym ostatecznym składzie – mówi Jan Nowara.
Budżet tegorocznego festiwalu to niespełna 480 tys. zł. 200 tys. zł „Siemaszka” dostała z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 226 tys. zł od samorządu podkarpackiego oraz 50 tys. zł od miasta Rzeszowa. Bilety w cenie 5 zł i 10 zł można kupić w kasie i na stronie teatru. Rzeszów News jest jednym patronów „Trans/Misji”.
PROGRAM:
Czwartek (22 sierpnia):
– 17:00 – „Kiedy byłem małym chłopcem”/ spektakl/ reż. Tomasz Man/ Teatr im. Siemaszkowej w Rzeszowie/ Wejście do Podziemnej Trasy Turystycznej
Opis spektaklu: Powrót do Rzeszowa lat 60-tych, a zarazem do początków muzycznej drogi ojca polskiego bluesa Tadeusza Nalepy i jego zespołu Breakout. Spektakl przedstawia opartą na wątkach biograficznych historię koncertu, którego nie było… To powstały w wyobraźni reżysera przełomowy moment w karierze Breakoutów.
Jakie uczucia towarzyszyły młodym ludziom, którzy postanowili odmienić polską muzykę? Jakie trudności napotkali na swojej drodze? Sztuka Tomasza Mana to opowieść o potrzebie wolności i miłości – do kobiety, ludzi, muzyki i rodzinnego miasta. Spektakl doceniony przez krytyków oraz ludzi, którzy pamiętają Tadeusza Nalepę i początki polskiego bluesa.
– 18:30 – „The Best of Utskho” / wernisaż wystawy fotograficznej Gio Bejanishvili/ Deptak ul. 3 Maja
– 19:00 – „Syndrom, albo do kogo śpiewasz?”/ spektakl/ reż. Andro Enukidze/ Państwowy Teatr Dramatyczny im. Ilii Czawczawadzego w Batumi/ Teatr „Maska”
Opis spektaklu: Sześć postaci – ślepy dziadek z rewolwerem, jego trzech nieokrzesanych wnuków, okulista i pielęgniarka stają się częścią zabawnych wypadków. Dziadek z wnukami odwiedzają okulistę, aby odnaleźć i zabić niejakiego Karola… Dziwna, wiele mówiąca, chwilami okrutna i nieco zwariowana opowieść pokazuje całkowite zniszczenie okulisty. Człowiek o bogatym niegdyś życiu intelektualnym zostaje informatorem i instrumentem porządku politycznego w rękach dziadka i jego wnuków. Spektakl na podstawie sztuki Sławomira Mrożka „Karol”.
– 21:00 – „Chcemy więcej” / spektakl muzyczny / reż. Jan Nowara / Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie / Scena Dziedziniec Teatru
Opis spektaklu: Najsłynniejsze hity polskiej sceny muzycznej w znakomitych kreacjach aktorskich! W choreografii pełnej finezji i poczucia humoru! Przyjdź i pozwól się porwać muzycznej rewii – od czaderskiego świata Dody, Łez i Pewexu, poprzez pełen buntu klimat Perfectu, Lady Pank, Maanamu, ostry melanż Grubsona, aż po tajemniczą i mroczną aurę Republiki.
Zapraszamy na elektryzującą podróż przez ostatnie dekady polskiego show-biznesu w różnych stylach i gatunkach – od rocka, poprzez pop i dance, aż do hip-hopu. Od prostych w odbiorze treści, po głębokie, egzystencjalne przekazy, których łaknie owładnięta przez komercję rzeczywistość. Mocne brzmienia, znakomite wokale i perfekcyjne wcielenia aktorskie.
Piątek (23 sierpnia):
– 16:30 – Folk Ensemble Meskheti / koncert gruzińskiego zespołu folklorystycznego/ Scena na Rynku
– 17:30 – Współczesny Polski Plakat Teatralny / wernisaż wystawy plakatu teatralnego/ Galeria r_z
– 18:00 – „Ona go kochała” / spektakl / reż. Stas Żyrkow / Odeski Ukraiński Akademicki Muzyczno-Dramatyczny Teatr im. Wasyla S. Wasylki w Odessie / Teatr „Maska” / 135’ (jedna przerwa) / spektakl dla widzów dorosłych
Opis spektaklu: Gdzie się to wszystko dzieje? W Odessie, na Ukrainie, na Ziemi – obok ciebie… Jest tu Slawik – bogacz, odczuwający potrzebę przeżywania ekstremalnych wrażeń, potężnych dawek adrenaliny. Jest matka Sergieja, marząca przede wszystkim o małżeństwie syna. Jest buldog francuski – John Snow. A ojciec Tani nie może żyć bez alkoholu i czeka na Kostię, który ma zostać zwolniony z więzienia… Nie, nie, to nie jest „opowieść z kryminalnego półświatka”, jak mogłoby się komuś wydawać.
To „poważna historia” o niełatwych relacjach. Najważniejsze, żeby nie być świętoszkiem. Bohaterowie działają szybko, mówią prosto, śnią namiętnie. I! Jest także Kostia. Kostia kocha Tanię. A ona? Ona go kochała! Jednak na swój sposób. „Ona go kochała” to opowieść o szalonym uczuciu, o bezsensownym zakładzie, który prowadzi do niemal antycznej tragedii, opowieść o nas, o Tobie… Bardzo śmieszna opowieść…
– 20:30 – „Rabin Maharal i Golem – czyli prawda i śmierć” / widowisko / reż. Lech Raczak / Plener Zamku Lubomirskich
Opis spektaklu: Widowisko w reż. Lecha Raczaka to produkcja przygotowana na podstawie scenariusza tego znanego twórcy tworzącego także w ramach Asocjacji 2006. Przedstawienie opowiada kolejną wersję legendy praskiego Golema (ulepiony z gliny – jak biblijny Adam – został ożywiony słowem emet – prawda, włożonym mu w usta w toku magicznego rytuału) i jego twórcy (Juda Loew ben Bazalel, znany jako Maharal, urodził się w Poznaniu w 1525 roku, w rodzinie słynnej we wspólnocie żydowskiej z kilku pokoleń rabinów i uczonych).
Prezentując ją, twórcy z premedytacją mieszają sacrum i profanum, zmyślenie i fakty, historię z legendami o poznańskich rabinach i anegdotami z miejskich kronik, tragedię z farsą, odległą przeszłość z teraźniejszością, ludzką ułomność z porywami wielkości. Najważniejszym wątkiem jest zderzenie słów prawda i śmierć, obu zawartych w hebrajskim wyrazie emet. Prawda w legendzie o Golemie jest źródłem życia, choć być może jest to źródło trujące, gdyż tak chcą i Bóg i Szatan.
– 22:00 – „LECHAIM!”- koncert Pieśni Żydowskich w wykonaniu Małgorzaty Pruchnik-Chołki/ koncert/ Scena Dziedziniec Teatru
Sobota (24 sierpnia):
– 11:00 – „Łukasiewicz – nafciarz romantyk” / film / reż. Maciej Wójcik / sala kinowa WDK /
– 16:00 – Koncert Kameralny / koncert / Orkiestra Kameralna Odeskiego Ukraińskiego Akademickiego Teatru Muzyczno-Dramatycznego im. Wasyla S. Wasylki w Odessie / Sala kameralna Filharmonii Podkarpackiej
– 17:30 – „Plemię”/ film / reż. Mirosław Słaboszpycki / kino „Zorza”
Opis filmu: Pokazywane i nagradzane na dziesiątkach festiwali filmowych dzieło Myrosław Słaboszpyc’kyj’ego to wstrząsająca historia, która robi ogromne wrażenie, choć opowiedziana jest jedynie obrazem i językiem migowym, bez napisów czy lektora.
Niesłyszący Sergij zaczyna naukę w szkole dla głuchoniemych. Przenosi się do internatu. W nowym miejscu musi odnaleźć swoje miejsce w hierarchii narzuconej przez organizację zwaną Plemieniem – szkolną sieć uwikłaną w działalność przestępczą i prostytucję. Chłopak przekonuje się na własnej skórze o bezwzględności zasad, którymi kierują się osoby w Plemieniu. Przemoc, napady, prostytucja – tak wygląda ich codzienność.
Aby zostać przyjętym w poczet członków Plemienia, a tym samym awansować w społecznej hierarchii, trzeba wykazać się zdolnościami w łamaniu prawa. Biorąc udział w kilku udanych kradzieżach, Sergij zapracowuje na nową, lepszą pozycję – zostaje alfonsem. Ma teraz pod opieką dwie dziewczyny, obsługujące nocą kierowców ciężarówek. Szybko zakochuje się w jednej z nich. Problem polega jednak na tym, że jego wybranka jest także dziewczyną szefa. Mimo to, bohaterowie spotykają się potajemnie i zostają kochankami. Łamiąc w ten sposób kodeks Plemienia, stawiają się w sytuacji bez wyjścia.
Reżyser niezwykle dosadnie odmalowuje brutalny świat, używając do tego jedynie ciszy i języka migowego. Jego film wzbudził zachwyt krytyki, która już okrzyknęła go arcydziełem kina minimalistycznego. Ten nagrodzony na prestiżowym festiwalu w Cannes portret młodzieży pozbawionej pozytywnych wzorców zachowania nikogo nie pozostawi obojętnym.
– 19:00 – „Piękny rogacz” / spektakl / reż. Iwan Urywskij / Odeski Ukraiński Akademicki Muzyczno-Dramatyczny Teatr im. Wasyla S. Wasylki w Odessie / Teatr „Maska” / 90’ / spektakl dla widzów dorosłych
Opis spektaklu: Fabuła spektaklu jest niezwykła, paradoksalna, na granicy farsy i kultury wysokiej – to historia fanatycznej miłości i śmiertelnej zazdrości. Bruno, wielki dziwak-marzyciel, miejscowy poeta, piszący listy miłosne na zamówienie dla wszystkich mieszkańców wioski, kocha swoją żonę Stellę zbyt wielką, zaborczą miłością. Stella odwzajemnia jego uczucie.
Jednak – na nieszczęście! – Bruno jest torturowany przez ponadprzeciętną zazdrość… Chociaż nie ma ku temu żadnych podstaw. Ludzie nie wyrastają z dzieciństwa tak po prostu, ono nie znika bez śladu; czasami zbyt gwałtownie wdziera się w dorosłość – i stateczny człowiek zamienia się w niegrzeczne dziecko ze wszystkimi jego wadami – kaprysami, kompleksami i bezsensownymi zachowaniami. To właśnie przydarzyło się głównemu bohaterowi.
– 21:00 – Vitold Rek & the Spark „Lem. Muzyczne sfery” / koncert / Scena Dziedziniec Teatru
Niedziela (25 sierpnia):
– 18:00 – „Inspiracja” / wernisaż wystawy akwafort / Galeria WDK
– 18:30 – „Samotny ludzki głos” / spektakl / reż. Władimir Dorondow / Rosyjski Teatr Dramatyczny Litwy „Na Pohulance”/ Scena WDK
Opis spektaklu: Na podstawie książki „Czarnobylska modlitwa”. „Kronika przyszłości” Swietłany Aleksjiewicz Aktorka Aleksandra Metałnikowa miała gotową ideę swojego solowego spektaklu opartego na książce „Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości” jeszcze zanim jej autorka – pisarka Swietłana Aleksijewicz – zdobyła literacką Nagrodę Nobla. W spektaklu wykorzystano tylko jeden fragment książki, i właśnie jego tytuł stał się dla niego inspiracją.
Nie będzie tu opowieści o okolicznościach największej katastrofy technologicznej w historii ludzkości – eksplozji w Elektrowni Jądrowej w Czarnobylu 26 kwietnia 1986 r. Aktorka była zafascynowana monologiem kobiety – wdowy po zmarłym ratowniku-likwidatorze – opowiadającym o ich relacji i o tym, jak ta gigantyczna katastrofa sprawiła, że miłość dwóch pozornie przeciętnych, ale bardzo uczciwych i szczerych ludzi zabrzmiała w szczególny sposób i rozbłysła nową mocą.
– 20:30 – Girmante & Andrej Polevikov Trio „Ethnic-Mood” / koncert / Scena Dziedziniec Teatru
joanna.goscinska@rzeszow-news.pl
