W Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku otwarto unikalny sektor pasterski, w którym zwiedzający mogą zobaczyć, jak wyglądało życie Bojków i Łemków – grup etnicznych, które niegdyś zamieszkiwały górzyste tereny Bieszczad i Beskidu Niskiego. To podróż do XIX wieku.
Nowa ekspozycja na terenie skansenu obejmuje trzy XIX-wieczne zagrody pasterskie: kolibę oraz dwie stajanki, które wiernie odtwarzają życie pasterzy tych regionów.
Alicja Typrowicz, kustosz Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, podkreśla, że projekt sektora pasterskiego był planowany od początków istnienia skansenu.
– Założyciele skansenu, który powstał w 1958 roku, zdawali sobie sprawę, że aby przedstawić pełny kulturowy obraz Podkarpacia, konieczne było pokazanie nie tylko budownictwa mieszkalnego, ale także gospodarki pasterskiej, która odgrywała kluczową rolę w życiu Bojków i Łemków – powiedziała.
Koliba i stajanki – symbol pasterstwa górskiego
Sektor pasterski to wyjątkowa przestrzeń o powierzchni około 1,5 hektara, na której znajdują się zabytkowe zabudowania pasterskie. Koliba, czyli tradycyjna pasterska chata, stanowi pierwowzór dzisiejszej bacówki. Była to prosta konstrukcja, w której pasterze nie tylko mogli się schronić przed trudnymi warunkami atmosferycznymi, ale także przetwarzali mleko na ser.
– W kolibie znajdowało się palenisko, na którym podgrzewano mleko w kociołku – wyjaśnia Typrowicz.
Obok koliby zrekonstruowano dwie stajanki – budynki, które służyły jako schronienie zarówno dla pasterzy, jak i dla owiec. Były to niezwykle istotne budowle, ponieważ pozwalały na zabezpieczenie stada przed niepogodą, co w surowych warunkach Bieszczad i Beskidu Niskiego miało kluczowe znaczenie dla przetrwania.
Święty Mikołaj – patron pasterzy
Nieodłącznym elementem pasterskiej tradycji Bojków i Łemków była także wiara i religia. Na terenie sektora znajduje się kamienna kapliczka z postacią św. Mikołaja, który był szczególnie czczony przez te społeczności.
– Św. Mikołaj uważany był za opiekuna pasterzy i chronił ich przed niebezpieczeństwami związanymi z życiem w górach – dodaje kustosz.
Plany na przyszłość – sektor leśny
Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku planuje dalszą rozbudowę swoich zbiorów. W planach jest stworzenie sektora leśnego, który ma na celu przedstawienie znaczenia gospodarki leśnej dla regionu i jego mieszkańców. Leśnictwo, podobnie jak pasterstwo, było integralną częścią życia Bojków i Łemków, co pozwoli zwiedzającym na jeszcze pełniejsze zrozumienie historii tych grup etnicznych.
Skansen w Sanoku – serce kultury Podkarpacia
Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, założone w 1958 roku, jest jednym z najstarszych i największych skansenów w Polsce. Na jego terenie zgromadzono niemal 200 obiektów architektonicznych charakterystycznych dla budownictwa południowo-wschodniej Polski. Skansen odwiedza rocznie około 140 tysięcy turystów, którzy mogą podziwiać różnorodne sektory tematyczne, takie jak sektor bojkowski, łemkowski, galicyjski, a także wystawy specjalne, które ukazują bogactwo kulturowe regionu.
(Red, PAP)
