„Pełno ich nigdzie. Przywracanie pamięci o polskich Żydach w przestrzeni miejskiej” – to tytuł wystawy, którą od piątku (22 października) będzie można oglądać w Rzeszowie. W programie również spacery i wykłady tematyczne.
Wystawę „Pełno ich nigdzie…” entuzjastycznie przyjęto w Oslo i Zagrzebiu. Po raz pierwszy jest prezentowana w pięciu polskich miastach: Lublinie, Warszawie, Krakowie, Łodzi oraz Rzeszowie. W stolicy Podkarpacia od 22 października do 14 listopada na placu Ofiar Getta.
Wystawie towarzyszy szereg dodatkowych działań kulturalnych i edukacyjnych.
Wystawa „Pełno ich nigdzie” powstała w 2017 roku we współpracy Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie i Norweskim Centrum Studiów nad Holocaustem i Mniejszościami w Oslo. Projekt jest finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię.
Ekspozycjom w poszczególnych miastach towarzyszy bogaty program działań edukacyjnych i kulturalnych stworzony we współpracy z lokalnymi partnerami – w Rzeszowie z Estradą Rzeszowską i Rzeszowskim Inkubatorem Kultury.
Wystawa za pomocą murali w nowatorski sposób prezentuje wybrane tematy z historii polskich Żydów, przybliża polsko-żydowskie relacje oraz sposoby przywracania pamięci o dawnych sąsiadach przez miejskich aktywistów i lokalne stowarzyszenia.
W kilkunastu sekcjach tematycznych odbiorcy dowiedzą się m.in. o wkładzie polskich Żydów w rodzimą kulturę i gospodarkę, życiu żydowskim w Polsce na przestrzeni wieków, a także polskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
Poruszane są tu także trudne rozdziały w polsko-żydowskiej historii, m.in. Zagłada oraz zapoczątkowana przez władze komunistyczne kampania antysemicka w marcu 1968 roku.
Udział we wszystkich rzeszowskich wydarzeniach jest bezpłatny. Na wykłady obowiązują bezpłatne wejściówki – do pobrania na stronie Estrady Rzeszowskiej w zakładce „bilety”.
Program rzeszowskich wydarzeń towarzyszących:
Sobota (23 października):
– Spacer I „Sylwetki zasłużonych Rzeszowian żydowskiego pochodzenia”. Prowadzi Marta Wójcik, rozpoczęcie o godz. 14:00 na ul. płk. Leopolda Lisa-Kuli 13 przy muralu przedstawiającym Freda Zinnemanna.
Spacer po miejscach szczególnie związanych z żydowską społecznością Rzeszowa. Przypomniane zostaną sylwetki Żydów, którzy zasłużyli się dla rozwoju miasta, działali w obszarze dobroczynności, polityki, kultury, czy sportu. Spacer obejmie również trzy murale: Ireny Sendlerowej, Freda Zinnemanna oraz Janusza Korczaka.
Niedziela (24 października):
– Spacer II „Przywracamy pamięć o żydowskich cmentarzach”. Prowadzi Marta Wójcik, rozpoczęcie o godz. 14:00 na ul. Bożniczej 4, przy synagodze staromiejskiej.
Spacer oparty o pamięć i pozostałości żydowskich cmentarzy w Rzeszowie. Na przestrzeni wieków funkcjonowały trzy żydowskie cmentarze. Dwa z nich zostały doszczętnie zniszczone. Spacer rozpocząłby się od Placu Ofiar Getta do najmłodszego z cmentarzy, przy ulicy Dołowej, na którym zachowało się kilkadziesiąt macew.
Podczas spaceru opowiedziana zostanie historia żydowskich cmentarzy w Rzeszowie oraz zwyczaje pogrzebowe obowiązujące w judaizmie.
Piątek (29 października):
– wykład Joanny Kluz „Społeczność żydowska w krajobrazie miasta, na przykładzie historii łańcuckich Żydów”. Rozpoczęcie o godz. 17:00 w Rzeszowskim Inkubatorze Kultury, ul. Jagiellońska 24.
Wykład poświęcony dziejom łańcuckiej gminy żydowskiej funkcjonującej od XVII w. do 1942 r. W oparciu o zachowane materiały archiwalne opowiedziana zostanie historia Żydów, jako najliczniejszej mniejszości narodowej Łańcuta. Opowieści o tej niezwykle barwnej i różnorodnej społeczności towarzyszyć będzie wskazanie śladów jej bytności na terenie Łańcuta oraz omówienie najważniejszych obiektów i miejsc związanych z jej codziennym funkcjonowaniem.
Sobota (30 października):
– Spacer III „Ostatnia droga”. Prowadzi Marta Wójcik, rozpoczęcie o godz. 14:00 na Placu Ofiar Getta, przy pomniku.
Spacer przemierzony drogą, którą musieli pokonać Żydzi podczas akcji likwidacyjnych getta rzeszowskiego, z dzisiejszego Placu Ofiar Getta, do stacji kolejowej Rzeszów-Staroniwa, skąd wywożono ich do miejsc zagłady, m.in. do obozu zagłady w Bełżcu. Podczas spaceru zostanie przedstawiona historia rzeszowskiego getta, wspomnienia i upamiętnienia żydowskich mieszkańców miasta, którzy ponieśli wtedy śmierć.
Piątek (5 listopada):
– wykład Marty Wójcik „Życie codzienne rzeszowskich Żydów w latach 30. XX wieku, na łamach czasopisma „Przegląd Rzeszowski. Bezpartyjny tygodnik żydowski”. Rozpoczęcie o godz. 17:00 w Rzeszowskim Inkubatorze Kultury, ul. Jagiellońska 24.
Wykład, podczas którego przeniesiemy się do Rzeszowa z lat 30. ubiegłego wieku. Odczytane zostaną fragmenty artykułów pochodzących z czasopisma wydawanego w Rzeszowie i drukowanego w drukarni Mojżesza Goldberga.
Cytowane treści zostaną uzupełnione o komentarz odwołujący się do ówczesnej sytuacji panującej w mieście, powrócimy do zdarzeń z tamtego okresu, poznacie ofertę kulturalną dostępną wtedy dla mieszkańców miasta, zostaną odczytane relacje z wydarzeń sportowych odbywających się w Rzeszowie.
Wykładowi będzie towarzyszyć prezentacja zdjęć miejsc związanych z żydowską społecznością Rzeszowa, a także reprodukcje reklam lokali handlowych i usługowych.
Niedziela (12 listopada):
– Wykład prof. Wacława Wierzbieńca „Kultura galicyjskich Żydów w XIX i XX wieku. Na ile jeszcze obecna? czy zapomniana?” Rozpoczęcie o godz. 17:00 w Biurze Wystaw Artystycznych, ul. Jana III Sobieskiego 18.
Wykład będzie dotyczył wybranych, a zarazem najbardziej charakterystycznych dla tego regionu elementów kultury żydowskiej. Zostanie przedstawiona specyfika kulturowa społeczności żydowskiej Galicji (różnice ze społecznościami żydowskimi innych części Europy).
Autor wykładu odniesie się do cmentarzy z charakterystycznymi ohelami cadyków w Leżajsku, Rymanowie, Dynowie. Przedstawi różnice i podobieństwa między synagogą „Tempel“ i synagogami tradycyjnymi (na przykładzie Przemyśla). Wskaże na przedmioty związane z praktykami religijnymi (na przykładzie zbiorów Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej oraz własnych zbiorów), a także na rytuały dotyczące życia religijnego (na przykładzie Rzeszowa, Grodziska Dolnego i Dynowa).
Oprac. (ram)
redakcja@rzeszow-news.pl
